ACT a funkcjonowanie mózgu

Małgorzata Górecka
9 maj
3 minut(y) czytania

Terapia ACT – czyli Terapia Akceptacji i Zaangażowania – nie skupia się na „naprawianiu” człowieka. Nie chodzi o to, by pozbyć się trudnych emocji czy myśli, ale o to, by nauczyć się z nimi żyć w sposób, który pozwala działać w zgodzie ze sobą i swoimi wartościami.

ACT uczy, jak odzyskać wpływ na swoje życie – nawet wtedy, gdy nie wszystko da się zmienić. Co ciekawe, ten sposób pracy wpływa nie tylko na psychikę, ale również na funkcjonowanie mózgu. Badania pokazują, że dzięki regularnemu stosowaniu technik ACT – takich jak uważność, akceptacja i świadome działanie – zachodzą rzeczywiste zmiany w strukturze i pracy mózgu.

1. Mózg przestaje „wyolbrzymiać” każdą trudną emocję

W naszym mózgu znajduje się struktura zwana ciałem migdałowatym – to ona odpowiada za odczuwanie lęku i reagowanie na zagrożenie. U osób zmagających się z przewlekłym stresem, PTSD czy zaburzeniami lękowymi, ciało migdałowate bywa nadmiernie pobudzone – jakby stale uruchamiało wewnętrzny alarm.

🔬 Badania (Farb i in., 2010; Goldin i in., 2014) pokazały, że praktyka uważności – będąca fundamentem ACT – zmniejsza aktywność ciała migdałowatego, co prowadzi do lepszej regulacji emocji.

➡️ Efekt? Więcej wewnętrznego spokoju w stresujących sytuacjach i większa zdolność do racjonalnego działania, nawet w emocjonalnych momentach.

2. Aktywizuje się kora przedczołowa – ośrodek świadomego wyboru

Kora przedczołowa to obszar mózgu, który pomaga nam planować, podejmować decyzje i oceniać sytuację. To właśnie tutaj zapadają wybory, które są świadome – a nie automatyczne.

🔬 Tang i in. (2015) wykazali, że praktyka uważności zwiększa aktywność tej części mózgu, co przekłada się na większą zdolność do „wychodzenia z emocji” i podejmowania decyzji zgodnych z naszymi wartościami.

➡️ W praktyce oznacza to mniej impulsów i mniej działań „z rozpędu”, a więcej uważnych, przemyślanych reakcji.

3. Tworzą się nowe ścieżki neuronalne – dzięki neuroplastyczności

Mózg ma zdolność do zmian – nazywamy to neuroplastycznością. Oznacza to, że sposób, w jaki reagujemy na emocje, myśli i sytuacje, może się zmieniać, jeśli regularnie trenujemy inne podejście.

🔬 Hölzel i in. (2011) pokazali, że osoby praktykujące uważność mają większą objętość istoty szarej w obszarach mózgu odpowiedzialnych za samoświadomość, samoregulację i empatię.

➡️ ACT wspiera rozwój tych struktur – dzięki czemu z czasem mózg zaczyna traktować nowe reakcje (np. akceptację zamiast unikania) jako „domyślne ustawienie”.

4. Wycisza się sieć stanu domyślnego (DMN)

Sieć stanu domyślnego (ang. default mode network, DMN) to system połączeń w mózgu, który aktywuje się, gdy umysł nie jest zajęty konkretnym zadaniem – np. podczas błądzenia myślami, zamartwiania się, analizowania przeszłości.

🧠 Nadaktywność DMN jest typowa dla depresji, zaburzeń lękowych i tzw. ruminacji – czyli uporczywego analizowania własnych myśli.

🔬 Badania Vago i Silbersweiga (2012) wykazały, że praktyki związane z ACT – takie jak uważność czy defuzja poznawcza – zmniejszają aktywność DMN, co przekłada się na większą obecność „tu i teraz”.

➡️ Efekt? Mniej mentalnego kręcenia się w kółko, więcej uwagi na to, co dzieje się w danym momencie – w Tobie i wokół Ciebie.